Dillerin Sınıflandırılması

      

İnsan sosyal bir varlıktır. Birlikte yaşayan insanlar, duygu ve düşüncelerini birbirlerine aktarmak isterler. Dil, bu iletişim ihtiyacından doğmuştur.Dillerin ne zaman ve nasıl oluştuğu konusunda çeşitli görüşler olmakla bereber kesin bir bilgimiz yoktur. Bu konuda ortaya atılan teorileri şöyle sıralayabiliriz
1- Çok kökenli görüş.Bu görüşe göre farklıcoğrafik bölgelerde çoğan insanlar taklitten, ihtiyaçtan, yaşam biçiminden hareketle dillerini oluşturmuştur.
2- İlahi görüş. Buna göre bütün diller tek bir ana dilden doğmuştur.Daha sonra bu dilden ağızlar, lehçeler doğmaya başladı ve farklılaşma ilerledikçe bu lehçeler yeni diller haline geldiler.
      Halen dünyada sayıları 3,000-6,000 arasında değiştiği düşünülen dil bulunmaktadır. Diller arasında konuşucu sayıları bakımından büyük farklılıklar vardır. Çince gibi bir milyardan fazla konuşucusu bulunan diller olduğu gibi, konuşucu sayısı yalnızca 200-250 olan diller de bulunmaktadır.

       Yeryüzündeki diller yapı bakımından, köken bakımından ve cüm­le ögeleri bakımından olmak üzere üç grupta ele alınarak ince­lenir.

A. YAPI BAKIMINDAN DÜNYA DİLLERİ  
 

1. Tek Heceli Diller (Yalınlayan Diller)

  • Bu gruptaki dillerde sözcükler, tek heceden oluşur.
  • Cümleyi oluşturan sözcükler ek almazlar ve şekil değişikliğine uğramazlar.
  • Bir sözcüğün ne anlamda kullanıldığını başına getirilen öteki araç sözcükler belirtir.
  • Bir sözcüğün anlamını onun cümle içinde kullanıldığı yer belirler.
  • Bir sözcük cümle içindeki yerine göre 10-15 farklı anlamda kullanılabilir.
  • Bir sözcük cümledeki yerine göre ad, sıfat, edat, eylem görevinde olabilir.
  • Bu dillerde vurgu ve tonlama da önemlidir. Tek heceli oldukları için anlam farkları, yazıda da belli edilen çok zengin bir vurgu ve tonlama sistemi ile karşılanmıştır.
  • Bileşik sözcüğü oluşturan kelimeler de ayrı ayrı yazılır.
  • Tek heceli diller: Çince, Tibetçe, Endonozya dilleri, Vietnam dili, Birmanca

2. Eklemeli Diller (Bağlantılı Diller)

  • Bu dillerde ön ekler (artikeller) yoktur.
  • Ekler daima sözcüğün köküne (sonuna) getirilir.
  • Hem yapım hem çekim eki alma özellikleri vardır.
  • Kök, ekle birleştiğinde kökte herhangi bir değişiklik oluşmaz.
  • Sözcüğün kök anlamıyla ek aldıktan sonraki anlamı arasında bir anlam ilişkisi bulunur.
  • Eklerdeki zenginlik ve çeşitlilik dikkat çekicidir.
  • Söz diziminde yardımcı unsurlar (tamlayan, belirten) önce, asıl unsurlar (tamlanan, belirtilen) sonra gelir.
  • Bu dillerde sözcüklerin ünlüleri arasında kalınlık-incelik, düz-lük-yuvarlaklık yönünden uyum vardır.
  • Eklemeli diller: Türkçe, Moğolca, Macarca, Fince, Samo-yetçe, Mançuca, Tunguzca

3. Bükümlü Diller (Çekimli Diller)

  • Bu gruptaki dillerde, sözcük yapım ve çekim sırasında önden, içten ve sondan ek alır. Ön-ek, son-ek kavramları bu dil grubunda bulunur.
  • Sözcükler çekimlenirken ya da türetilirken köklerinde büyük değişiklikler olur, kök çoğu kez tanınmayacak hale gelir.
  • Bu dil grubuna giren bazı dillerde sözcük yapım ya da çekim eki aldığında değişime uğramaz.
  • Sözcük kökü ile yeni sözcük veya sözcük çekimi arasında daima açık bir bağ, ilgiyi gösteren açık bir iz vardır.
  • Bir sözcük köküne ek getirildiğinde kökün ünsüzleri değişmez, ünlüler değiştirilerek yeni sözcükler yapılır.
  • Bu dillerde sözcük kökleri ünsüz harflerden oluşur.
  • Bu gruba giren dillerde tek veya çok heceli sözcük kökleri bulunur.
  • Bükümlü diller, kök bükümlü ve gövde bükümlü olmak üzere ikiye ayrılır. Arapça kök bükümlü; Yunan, Romen ve Germen dilleri gövde bükümlü dillerdendir

4. Çok Bükümlü Diller:

  • Groeland adasında (Danimarka'nın özerk bölgesi) konuşulan Eskimoların dilidir.
  • Bir tek köke eklenen belirteç ve eklerle ya da kökün dönüşümleriyle uzayan sözcük cümle olur.
  • Dildeki sıralama, dilin anlamlandırılmasında önemli bir yer tutar.

Not: 
      
Bir başka dil sınıflandırması ise, cümlenin temel ögeleri- nin sıralanmasından yola çıkılarak yapılmaya çalışılmıştır. Amerika dilbilimci J. H. Greenberg, dünya dillerin sınıflan­dırılmasını, dilin üç temel ögesinin (özne - nesne - eylem) sıralanışına göre yapar. Dünya dilleri bu ögelere göre üç türde sınıflandırılabilir:

  • Özne - nesne - eylem (Türkçe, Japonca...)
  • Eylem - özne - nesne (Arapça, İbranice...)
  • Özne - eylem - nesne (Avrupa dilleri)

B. KÖKEN BAKIMINDAN DÜNYA DİLLERİ 

Test Çöz