Samim KOCAGÖZ(1916-1993)
Söke’de doğdu. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'nü bitirdi (1942), üç yıl kadar Lozan Üniversitesi'nde sanat tarihi derslerini izledikten sonra yurda döndü (1945). Servet-i Fünun Uyanış, Ses, Hep, Bu Topraktan, Vatan, Fikirler, Yenilikler, Yeditepe gibi dergilerle Demokrat İzmir gazetesinde yayınlanan öyküleriyle ünlendi. 1950'de Yeni İstanbul gazetesi ve New York Herald Tribune gazetesinin ortaklaşa düzenlediği Dünya Hikaye Yarışması'nda "Sam Amca" öyküsüyle birincilik kazandı. 1946'da vatan gazetesinde çıkan "Fındık Yaprakları" öyküsü nedeniyle sivas'a sürüldü.
Söke'de çiftçilik yaptı İzmir’de yaşadı. Kişiliğini belirten ilk hikâyelerini 1939-40 yıllarında yayımlamaya başlayan Kocagöz, konularını, çokluk, yaşadığı Söke ovası ve dolaylarının, Menderes vadisinin toprak sorunlarından alan eserlerinde, alışılmış bir teknik ve anlatıma bağlı kalarak sınıflar arası çıkar çatışmalarını, ekonomik etkenlerle değişen düzen ve dünya görüşlerinin incelemesini yaptı, sonra konu ufuklarını genişleterek romana geçti.
1948'de yayımlanan bir şehrin iki kapısı adlı romanı, yazarın toplumcu gerçekçi çizgisini yansıtan ilk romanı olarak değerlendirildi. Roman, 1985'te yapılan ikinci baskısında Nabi’nin Park Kahvesi adıyla yayımlandı.
Üyesi olduğu Türkiye İşçi Partisi’nden 1970 yılında ayrıldı. TİP'de geçirdiği yıllara dair gözlemlerini ve Davutpaşa Kışlası’ndaki tutukluluk zamanlarını anlattığı Tartışma (1976) adlı romanında 12 Mart müdahalesine yer verdi. Yazdığı oyunlarından yalnızca Sayılı Günler ve Yaşlı Kız okura ulaştı.
Yokluk içinde yaşayan, bir karış toprağı bile olamayan Yörüklerin, cumhuriyet öncesi yaşamlarını anlattığı Bir Karış Toprak (1964) adlı romanının devamı olarak, cumhuriyet sonrası dönemde bir çift öküze sahip olamak isteyen göçmenlerin dramını anlattığı Bir Çift Öküz (1970) romanı yayımlandı.
Demokrat Parti’nin son yıllarıyla 27 Mayıs’a geliş sürecini anlattığı ve 1973 yılında yayımlanan İzmir’in İçinde adlı romanıyla Türkiye’nin siyasal durumunu bütün çıplaklığıyla ortaya koydu.
1978'de basılan alandaki Delikanlı adlı öykü kitabıyla 1979 Lions Hikâye Ödülü’nü aldı.
1957'de çıkan Onbinlerin Dönüşü'nde, ikinci dünya savaşı sırasında ortaya çıkan fikir hareketleri/ayrılıklarını, insanların düş kırıklıklarını anlattı. Kalpaklılar-Doludizgin (1962) ise kurtuluş savaşı ve milli mücadele ekseninde yaşananların anlatıldığı beşinci romanı oldu. Bu romanını "eşsiz kahraman, ölümsüz Atatürk' e ve istiklal ordusu' nun aziz şehitlerinin anısına, gazilerine armağan ediyorum" sözleriyle Mustafa Kemal’e ve Türk Ordusu’na armağan etti.
Eserleri
Hikâye
Telli Kavak (1941)
Sığmak (1946)
Sam Amca (1952)
Cihan Şoförü (1954)
Ahmet'in Kuzuları (1958)
Yolun Üstündeki Kaya (1964)
Yağmurdaki Kız (1967)
Alandaki Delikanlı (1978)
Gecenin Soluğu (1985-Politik)
Bütün Öyküleri (1991)
Zarkanat (1981-Çocuk)
Roman
İkinci Dünya (1938)
Bir Şehrin iki Kapısı (1948)
Yılan Hikâyesi (1954)
Onbinlerin Dönüşü (1957)
Kalpaklılar (1962)
Doludizgin (1963Kalpaklıların devamı)
Bir Karış Toprak (1964)
Bir Çift Öküz (1970)
İzmir’in İçinde (1973)
Tartışma (1976)
Mor Ötesi (1986)
Eski Toprak (1988)
Baskın(1989)
Yazılar
Roman ve Yazarlık Onuru (1983) kitabında topladı.
İnceleme
Nasrettin Hoca (1970)
Deneme
Roman ve Yazarlık Onuru (1983)
Anı
Bu Da Geçti Yahu(1989)
Ödülleri
- Yeni İstanbul Gazetesi'nin New York Herald Tribune gazetesiyle birlikte düzenlediği Dünya Hikâye Yarışmasında Sam Amca hikâyesi Türkiye birinciliği
- Yağmurdaki Kız kitabı da TDK Hikâye Ödülü(1968)
- Alandaki Delikanlı kitabıyla 1979 Lions Hikâye Ödülü
- Mor Ötesi'yle 1987 Ferit Oğuz Bayır Kültür ve Sanat Ödülü
- Eski Toprak ile 1989 Orhan Kemal Roman Armağanı
- Varlık dergisi, Temmuz 1989 sayısını ona ayırdı
- Kendi kaleminden hayatı ve sanat anlayışı için bk. Türk Dili dergisi, Kasım 1968 sayısı.